Mijając się z niedźwiedziem w Tatrach

     Ponad 100 lat temu, około 600 km od Zakopanego, ważyły się losy naszej narodowej perełki. Czy potraficie wyobrazić sobie Tatry Polskie bez Morskiego Oka, Czarnego Stawu Pod Rysami i majestatycznych Mięguszowieckich? Każdy najmniejszy fragment naszych Tatr jest bardzo ważny, w końcu mamy ich tak niewiele. Są jak kropla wody w morzu Karpat. Pomiędzy rozległymi, głównie lesistymi pasmami znalazły się góry o polodowcowym charakterze. Mnogość form postglacjalnych, pięknie i wyraźnie zachowanych, rysuje się jak na dłoni. Dbajmy więc o nie! Już i tak są mocno nadwyrężone beztroskim zachowaniem turystów. Niech ich flora i fauna żyje własnym rytmem. Nie dopuśćmy do sytuacji, gdy niedźwiedź żebrze o pokarm od turysty. Chociaż... czy czasem nie jest już za późno? Na to pytanie odpowiedzieliśmy sobie podczas pewnego czerwcowego wypadu w Tatry...

.
30 czerwca 2012 r. Co z tym misiem? 

Ostatni dzień czerwca witamy jeszcze przed świtem, by późnym porankiem rozpocząć wędrówkę po Tatrach. Palenica Białczańska już tętni życiem. Na dawnej pasterskiej polanie zamiast owieczek i owczarków „pasą się” mniej urokliwe autobusy i samochody oraz turyści na fast food’owym śniadaniu. Pomimo sporej klienteli, właściciele budek spożywczych nie mają tak lekko. Co wieczór zmuszeni są wywozić towar w bezpieczne miejsce. Powodem tego stanu rzeczy są misie, które przyzwyczaiły się do łatwego łupu w postaci resztek jedzenia i splądrowanie takiego kiosku nie stanowi dla nich problemu. Nie pogardzą również samochodem turystów, którzy zamarzyli spędzić noc w górach zostawiając swój pojazd na parkingu. Wdrapanie się na dach lub rozbujanie samochodu to żaden problem dla futrzastego spryciarza. Ba, jeżeli jeszcze coś ładnie pachnie w takim autku. Któż nie przyzwyczaja się do wygody ;-)? W szerszym gronie turystów czeka nas przejście Drogi Oswalda Balzera, nazwanej na cześć lwowskiego profesora o austriackich korzeniach, który jako reprezentant rządu Galicji skutecznie walczył przed sądem w Grazu (1902 r.) o rejon Morskiego Oka w sporze z Węgrami. Ustalona po myśli Polaków ówczesna granica Galicyjsko-Węgierska również dzisiaj zakreśla obszar naszego kraju. Pochodząca z przełomu XIX i XX wieku droga biegnąca przez Dolinę Białki, wiedzie nas do pochodzącego z 1900 roku kamiennego mostu nad Pośrednim Wodogrzmotem Mickiewicza. Kawałek za nim odbijamy zielonym szlakiem w kierunku Doliny Roztoki. Kamiennymi stopniami wędrujemy wzdłuż Potoku Roztoka pomiędzy pasmem Wołoszyna (2156 m n.p.m.) a Opalonego. Przypiekani mocnym słońcem znajdujemy ochłodę w bryzie Siklawy, największego tatrzańskiego wodospadu. Około 70-metrowy spad ze ściany stawiarskiej, która oddziela Doliny Pięciu Stawów Polskich i Roztoki wygląda bajkowo. W rejonie tym jak na dłoni rysują się ślady działalności lodowców (m. in. kotły i moreny), a polodowcowa forma progu stawiarskiego jest książkowym przykładem. Nie mogę się oprzeć i podchodzę najbliżej jak się da (w miarę resztkowego zdrowego rozsądku), by poczuć krople zimnej wody na gorącym ciele.

Ochłoda pod Siklawą

Za płaskimi skałami na stokach Wyżniej Kopy, ponad progiem, naszym oczom ukazuje się kocioł okraszony szmaragdowymi stawami, ponad którymi górują szczyty Opalonego Wierchu (2115 m n.p.m.), Miedzianego (2233 m n.p.m.) i Szpiglasowego Wierchu (2172 m n.p.m.). W Dolinie Pięciu Stawów Polskich, jak sama nazwa wskazuje, znajduje się sześć jezior :-P. Nie, nie, to nie pomyłka. Tuż przy schronisku spotkamy Przedni Staw, dalej Mały Staw, Wielki Staw – najgłębsze (79 m) i drugie po Morskim Oku pod względem wielkości jezioro w Tatrach (aczkolwiek jest to kwestia sporna), Czarny Staw, Wole Oko i Zadni Staw. Przechodząc obok stoków majestatycznego Koziego Wierchu (2291 m n.p.m.), obieramy kierunek na południowy-wschód w kierunku Szpiglasowej Przełęczy. Wędrując pośród soczystej zieleni łąk, obserwujemy czekające na nas podejście pod przełęcz, które z naszej perspektywy wygląda jak narysowany od linijki zygzak. Pokonujemy trochę skał i łańcuchów, by na siodle pomiędzy Miedzianym i Szpiglasowym Wierchem zobaczyć przed sobą majestatyczne szczyty Tatr Wysokich. Odbijamy w kierunku szczytu i już po chwili rozkoszujemy się cudowną panoramą. Na północnym-zachodzie Orla Perć ukazuje się w pełnej okazałości, tuż za nią Walentkowy Wierch i dalej na zachód Czerwone Wierchy i Bystra. Z zachodu na południowy-wschód wędrują Liptowskie Mury. Południowo-wschodni krajobraz zdominowały Tatry Wysokie: Koprowy Wierch, Cubryna, Mięguszowiecki, Wysoka, Rysy, Świstowy Szczyt i Lodowy. Uwielbiam ten szczyt. Za każdym razem gdy na nim stoję, kręcę się w koło jak bączek i nie mogę przestać. W trakcie takiego kręcenia się i upajania pięknem krajobrazu poznajemy Kubę, miłośnika Tatr, a zwłaszcza wspinania i chodzenia własnymi ścieżkami. Umawiamy się na późniejsze spotkanie w schronisku przy Morskim Oku. Aż żal schodzić...

Wiosna latem

Wielki Staw Polski pośród zieleni tatrzańskich łąk i kosówek

Orla Perć w okazałości. Wielki masyw Koziego Wierchu robi wrażenie.

Od prawej Cubryna, Mięguszowiecki Szczyt, wierzchołek Wysokiej, Rysy, Gerlach, Lodowy i Miedziane wieńczące najbliższą perspektywę

Chcemy dzisiaj odwiedzić jeszcze Wrota Chałubińskiego. Zawsze, gdy na nie patrzę, widzę jak promienie słoneczne przedzierają się przez wąską przełęcz i sprawiają, że wygląda jak przejście do nieba. Na drugi świat miejsce to zabrało w 1994 roku żonę wnuka Tytusa Chałubińskiego... Schodzimy do Dolinki za Mnichem i gdzieś pomiędzy stawami Staszica rozkładamy plecaki i karimaty. Sjesta. Z otaczających potoków nabieramy wody, odpalamy gaz i gotujemy wodę na barszczyk. Wybornie smakuje w tym krajobrazie. Zupełnie nieświadomi towarzystwa istot trzecich (o którym dowiemy się później) relaksujemy się rozsiewając „barszczykowy” zapach. Naładowani energią podejmujemy wyrypkę na Wrota. Z dużymi plecakami na barkach dostajemy trochę w kość. Mateusz klnie na namiot tachany na plecach. Docierając na przełęcz zwalamy balast i witamy się z kameralną grupką uśmiechniętych ludzi. Od razu nawiązujemy wesołą pogawędkę. Okazuje się, że niektórzy z napotkanego towarzystwa związani są z Planetą Gór – górskim portalem społecznościowym. W ten weekend prowadzona jest akcja sprzątania Tatr i wiele osób kochających te rejony chce choć trochę przysłużyć się naszym najwyższym górom (my również się staramy). Dostajemy namiary na fajny nocleg i kolejne zaproszenie na wieczorne spotkanie. Gwar rozmów przerywa nam huk. To kozice śmigają po piargach, spuszczając kamienie w Dolinkę Piarżystą. Jeszcze ostatnie spojrzenie na obłędnie turkusowy Wyżni Staw Ciemnosmreczyński i trzeba schodzić. Nie mamy jeszcze konkretnego pomysłu na nocleg, a dużo dnia nam nie zostało.

Zadumany Mnich pod Cubryną i Mięguszowieckim Szczytem

Wrota do nieba...

Na tle Wyżniego Stawu Ciemnosmreczyńskiego

Wędrując w kierunku Morskiego Oka obserwujemy ozdobionego wspinaczami Mnicha (2067 m n.p.m.). Szczególne wrażenie robi północno-wschodnia ściana, posiadająca jedną z najtrudniejszych dróg wspinaczkowych w naszych Tatrach. Przy Morskim Oku jak zwykle sporo turystów. Zastanawiamy się nad noclegiem w mniejszym starym schronisku. Kiedyś, podczas załamania pogody, przesiedziałam w nim kilka dni. W miłym towarzystwie graliśmy w karty, co chwilę podrzucając drewno do pieca. Może uda się dostać pryczę lub glebę? Jednak nie. Cena według nas jest grubo przesadzona, zwłaszcza, że chodzi o niepewną podłogę… Zastanawiając się nad miejscem do kimania spotykamy Kubę (ze Szpiglasowego), który przekazuje nam bardzo ciekawą i istotną informację. Podobno w momencie, gdy przebywaliśmy w rejonie Wrót Chałubińskiego, Kuba widział w Dolince Za Mnichem niedźwiedzia. Od razu pomyśleliśmy o woni naszej zupki, którą rozsiewaliśmy zupełnie nieświadomi niedalekiego towarzystwa misia. W tej sytuacji odpuszczamy beztroski nocleg pod chmurką. Przypominamy sobie o propozycji ekipy z Wrót i postanawiamy spróbować. Udało się. Więcej szczegółów nie możemy podać. Życzliwość ludzka jeszcze istnieje ;-). Noc spędzamy w miliongwiazdkowym hotelu…

1 lipca 2012 r. Zanim spłynął potok kamieni…

Wstajemy o świcie. Około 6⁰⁰ chcemy wyruszyć w kierunku najwyższego szczytu Polski. Przy Morskim Oku jest pusto. Przyjemnie jest stać w tym miejscu bez tłumu ludzi. Jak dobrze, że Balzer wywalczył dla Polski to cudowne miejsce. Nad ciemną taflą spokojnego jeziora dumnie prężą się Cubryna i Mięguszowieckie szczyty (2372, 2438 i 2393 m n.p.m.). W depozycie zostawiamy większość bagażu (w tym namiot :-P – zakładamy, że nie będzie nam potrzebny). Przechodząc wokół jeziora przez limbowy las, uzupełniamy z potoków zapasy wody. Zapowiada się gorący dzień. W niedługim czasie przechodzimy przez skalny próg do Czarnego Stawu pod Rysami. Jest to typowo polodowcowe jezioro karowe, znajdujące się w kotle wyżłobionym powyżej progu mającego charakter wygładu lodowcowego (o zaokrąglonym przekroju). Spotykamy zaledwie garstkę ludzi. Niektórzy podążają na szczyt, a inni wracają ze wschodu słońca na najwyższym punkcie naszych Tatr. Otoczony wielkimi ścianami kocioł spowity jest jeszcze cieniem. Zza Niżnych Rysów zaczyna zaglądać do nas słońce, a majestatyczna Kazalnica moczy stopy w jeziorze. Z lewej spogląda na nas Żabia Lalka – kilkudziesięciometrowa turnia. Maszerując pod górę po ruchliwych kamieniach w piarżystej scenerii, nie spodziewamy się, że za parę dni słychać tu będzie ogromny huk… Chwilę później, stoimy ponad tarasem Buli Pod Rysami i obserwujemy szczyty Żabiej Grani (do której należą Rysy), które jak niemi rycerze na warcie wygrzewają się w porannym słońcu. Już ponad 200 lat temu nasi górale określali rysami pożłobione zbocza Żabiego Mnicha, Wyżniego Żabiego Szczytu i Niżnych Rysów. Potem „ochrzczono” tak nasze obecne Rysy. Podobno doszukiwanie się nazwy najwyższego szczytu Polski od ukośnego żlebu biegnącego wzdłuż grzędy jest błędne. Właśnie przez ten żleb prowadzi czerwony szlak, który po przejściu grzędy odbija na grań. Trasa jest dobrze zabezpieczona długim ciągiem łańcuchów. Mocno przygrzani słońcem wdrapujemy się na południowo-zachodni wierzchołek Rysów (2499 m n.p.m.) – jeden z trzech tworzących cały masyw. Kolejne dwa, najwyższy (2503 m n.p.m.) i najniższy (2473 m n.p.m.) znajdują się po stronie słowackiej. Widoki są bezkresne. Wielkie, poszarpane szczyty Tatr Wysokich na wschodzie oraz bardziej rozległe na dalekim zachodzie. Dobrze, że jeszcze nie ma dużego tłoku. Nikt nie zakłóca mi panoramy 360^o. Jest to ostatni dzwonek przed nawałem tłumu.

Dumne i strzeliste Niżne Rysy. Żabia Grań ponad Czarnym Stawem.

Żabie... Mnich i Lalka budzą się ze snu...

Widok z najwyższego szczytu Polski . Od prawej panoramę rozpoczyna Gerlach, potem Staroleśny, Łomnica i Durny Szczyt, Lodowa Kopa na ostatnim lewym planie horyzont zamyka Lodowy.

Na pierwszym planie słowacki wierzchołek Rysów. W tle otaczają je Wysoka (od prawej) i Gerlach (od lewej).

Schodząc, mijamy już kolejki turystów. Na grani niedługo utworzy się korek. Przyznam, że ze względu na dużą popularność Rysów przez wiele lat omijałam ten szczyt. Na szczęście, poranne wejście wypaliło i obyło się bez imprezy masowej na szczycie. Przy Morskim Oku wchodzimy w rzeszę półnagich turystów. Wiele osób bez względu na tuszę eksponuje swoje kształty, a strój bikini, czy zwisające pod brzuchem szorty (nie wiem co bardziej wisi) nie stanowią rzadkości. Kompletnie nie potrafię się odnaleźć w takim tłumie będąc w górach. Dlatego szybko chcemy pokonać trasę do Palenicy Białczańskiej. Dobrze, że w tym pędzie na dół czasem rozglądamy się dookoła. Niedługo za Wodogrzomtami wpadamy na Natalię i Kubę, naszych kompanów z Gorganów i Norwegii. Jaki ten świat jest mały! We trójkę podążamy do Krakowa, zostawiając Mateusza na campingu w Zakopanem - czekają na niego obowiązki studenta geografii.

Jak zwykle, żal wyjeżdżać i żegnać się z Tatrami…

Lazur pod Rysami

.

Cztery dni później...

Będąc w pracy, słyszę w radiu o lawinie kamiennej, która zeszła z Rysów. Zwał kamieni pędzący spod Żabiego Konia na ścieżkę poniżej Buli Pod Rysami zniszczył odcinek szlaku. Droga jest zamknięta na 20 dni...

*W tekście wykorzystano informacje zawarte w:

Tatry Polskie i Słowackie, Tomasz Nodzyński, Barbara Zygmańska, Pascal 2002

Wikipedia

MAGICZNE TATRY 

Tomasz Świst. PrzewodnikTatrzański. 


Zobacz trasę, jaką przebyliśmy w Tatrach
Zobacz wystawę zdjęć z Tatr